به گزارش ثریا یکی از مسلک ها و سلوک های پر مسئله و پر حاشیه از گذشته تا کنون عرفان بوده است. عرفا گاهی چنان تحت مضیقه قرار می گرفتند که هرکس درس عرفان می خواند شهریه او قطع و یا حتی تبعید می شد و گاهی چنان مورد توجه واقع می شد که اگر می خواستند بزرگی را بستایند وی را با لفظ عارف مورد خطاب قرار می دادند. نوشتار حاضر در تلاش است تا با بررسی برخی سوالات پیرامون عرفان آگاهی مختصری از این سلوک در اختیار مخاطب قرار دهد.
اولین نکته ای که در اینجا لازم است بدان تذکر دهیم آن است که عرفان با تصوف متفاوت است. تصوف یا صوفیه از واژه صوف به معنای پشم گرفته شده و صوفیه اصطلاحاً به پشمینه پوش ها یعنی کسانی که در زندگی به خود با پوشیدن لباس های زبرِ پشمی زحمت می دهند و نفس خود را از نعمات دنیوی محروم می کنند گفته می شود، اما عارف کسی است که به دنبال شناخت خدا سیر می کند آن هم شناختی حضوری و نه از طریق صورت های ذهنی.
اکنون ممکن است این سوال به ذهن برسد که عرفان نظری چیست. در پاسخ باید گفت که عرفان نظری در واقع حاصل ریخته شدن شهودات حضوری عارف در قالب تصورات و تصدیقات و علم حصولی است از همین رو ارج و قیمت عرفان عملی را ندارد، چراکه سالک را تنها از طریق تمثیل ها با یک سری علوم و معارف ذهنی آشنا می کند، اما او را به منبع حقیقت واصل نمی کند. بنابراین از این طریق معنای عرفان و تعریف عرفان که همان معرفت حضوری به خدای تبارک و تعالی است هم مشخص شد.
نخستین سوالی که در خصوص عرفان مطرح می شود آن است آیا عرفان أمری زائد بر دین و یا جوشیده از دل دین است؟ در این رابطه عده ای ریشه عرفان را به یونان باستان و شخصی به نام افلوطین باز می گردانند، اما با توجه به تعریف گفته شده از عرفان یعنی معرفت حضوری به خدای تعالی باید گفته که اساساً هدف خود دین همان هدف عرفان یعنی شناخت خدای تعالی است، بنابراین عرفان را نمی توان امری خارج از دین تلقی کرد، بلکه ریشه های این سلوک در خود دین نهفته است. به عبارت دیگر هدف نهایی تمام ادیان الهی رساندن انسان به خدای متعال است أمری که هدف نهایی عرفان هم قرار دارد.
سوال دیگر در خصوص عرفان آن است که ریشه رجوع و توجه آدمی به عرفان چیست و تاریخچه آن به کدام قسمت از تاریخ باز می گردد. در پاسخ به این سوال آیت الله مصباح یزدی در کتاب «در جست و جوی عرفان اسلامی» معتقد است که امر خداشناسی، خداجویی و خداخواهی فطری است و ریشه در ذات انسان دارد. از همین رو چه عرفان و چه ادیان الهی ریشه در فطرت انسان داشته و حرفی خلاف آن نمی زنند. بنابراین تاریخچه عرفان ریشه در تاریخچه بشر داشته چراکه بشر از ابتدا به دنبال شناخت حضوری خداوند تعالی بوده است. البته باید توجه کرد که مراد از این عرفان؛ عرفان عملی بوده چراکه بعدها عرفان عملی در قالب لفظ ریخته شده است.
سوال بعدی که در خصوص عرفان مطرح می شود پرسش از تقسیم بندی دوگانه شریعت و طریقت که در کلام برخی بزرگان متصوفه و عرفان مطرح شده است خواهد بود. عده ای در این رابطه معتقدند که شریعت ظاهر دین و پوسته آن و باطن دین طریقت است. اصل و اساس دین طریقت بوده و شریعت تنها به اندازه راه و یا پوسته ای برای رسیدن به طریقت اهمیت دارد. معتقدان این تقسیم بندی خود به دو دسته تقسیم می شوند؛ عده ای می گویند هنگامی که شما راه را سپری کردید و به مقصد رسیدید دیگر نیازی به راه یا شریعت ندارید، بنابراین هنگامی که عارف به مرحله لقاء الله برسد دیگر تکالیف شرعی مانند نماز و روزه از گردن او ساقط است. دلیل این دسته آیه نود و نه سوره حجر است که می فرماید: «و اعبد ربک حتی یأتیک الیقین» «پروردگار خود را عبادت کن تا هنگامی که به یقین برسی». در پاسخ به این دسته باید گفت که یقین در اینجا به معنای مرگ است، همانگونه که در آیه چهل و هفت سوره مدثر هم به همین معنا به کار رفته است. وجه تسمیه مرگ به یقین هم آن است که بعد از مرگ از آنجا که همه حقایق برای منکرین و ... آشکار می شود آنها یه یقین نسبت به وجود جزاء و پاداش و ... می رسند.
در خصوص دسته دوم که قائل به اسقاط تکلیف نیستند، اما برای شریعت هم اجر چندانی قائل نیستند باید گفت که اسلام مجموعاً یک برنامه و روش زندگی بیشتر نیست و مقصود از آن هم تعالی انسان ها و رساندن آنها به عالی ترین مدارج معرفت الله و قرب و کمال انسانی است و هرکس معارف شریعت را مو به مو اجرا کند به این مقام دست پیدا خواهد کرد. عارف واصل مرحوم آیت الله محمد جواد انصاری همدانی به نقل از صفحه هفتاد و هشت کتاب سوخته می گوید که: «هرچه هست در شرع مقدس است. تمام مراحل عرفان و سیر و سلوک تا مرحله نهایی که فناء فی الله است به زبان ائمه معصومین در اخبار و در احادیث و در کلام الله هست.»
منبع: خبرگزاری مهر
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکل‌های دانشجویی گرنت اعطا می‌شود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترین‌های آسیا در رتبه‌بندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار می‌شود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاه‌ها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشم‌ها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزش‌های جهانی
آدرخش و رقص فانتوم‌ها در نمایشگاه کتاب طنین می‌اندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرح‌های حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام می‌شوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران می‌آید؟
خودروی جدید که شبیه گربه‌ها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کره‌شمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبت‌نام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی
خدمات رایگان دندان‌پزشکی برای دانش‌آموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حق‌الزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحان‌نظیف: قانون اساسی به کلاس‌های درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونت‌آمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبت‌نام پشت کنکوری‌ها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکه‌سازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوری‌های زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینی‌ها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جی‌میل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیست‌جهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگی‌های خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمی‌دهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاه‌های جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسش‌نامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
دستگیری ۲۵ نفر از داوطلبان متقلب کنکور/ حدود ۱۲ درصد داوطلبان غایب بودند
پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی در پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی
برای نگهداشت حرمت معلم بکوشیم
واریزهدیه روز معلم به حساب فرهنگیان؛ امشب/ پرداخت معوقات حق‌التدریس‌ها تا ۲ هفته دیگر
چاپ کتابی درباره سکوت و پایبندی در آثار آلبر کامو
مجموعه دفتر یادداشت روزانه داستایوفسکی به چاپ چهارم رسید
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل منصوب شد
وعده صادق نتیجه دانشگاه‌های ما است
۸۸ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
اگر جریان علمی در کنار جریان دفاعی نبود بازدارندگی رقم نمی خورد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول می‌شود
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمی‌شود و سالم می‌ماند+عکس
خودروهای پرنده غول پیکر در آسمان به پرواز درآمدند
کشف تازه از وجود سیاره نهم در منظومه شمسی
اسب سیاه مقابل تلسکوپ جیمز وب نمایان شد+عکس
تصاویر واقعی آیفون۱۶ در توییتر لو رفت+عکس
داخل ساختمان‌های عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمی‌شود و سالم می‌ماند+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمی‌دهد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینی‌ها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگی‌های خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سی‌سی ساخته محققان ایرانی+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول می‌شود
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جی‌میل با هوش مصنوعی اعلام شد
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
داخل ساختمان‌های عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کره‌شمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر می‌کند+عکس
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ایمیل حمایتی روسای دانشگاه‌های ایران به دانشگاه‌های آمریکا
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
دانشگاه‌ها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستاده‌اند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.